1971 భారత్-పాకిస్తాన్ యుద్ధంలో భారత్ విజయం సాధించిన తర్వాత, ఇందిరా గాంధీ నాయకత్వంలో భారత ప్రభుత్వం పాకిస్తాన్ ఆక్రమిత కాశ్మీర్ (PoK)ని తిరిగి తీసుకోకపోవడానికి కొన్ని ముఖ్యమైన రాజకీయ, వ్యూహాత్మక, అంతర్జాతీయ కారణాలు ఉన్నాయి. 1971 యుద్ధం తర్వాత, భారత్, పాకిస్తాన్ మధ్య శాంతి స్థాపన కోసం షిమ్లా ఒప్పందం జరిగింది. ఈ ఒప్పందంలో ఇందిరా గాంధీ, పాకిస్తాన్ అధ్యక్షుడు జుల్ఫికర్ అలీ భుట్టో సంతకాలు చేశారు. రెండు దేశాలూ లైన్ ఆఫ్ కంట్రోల్ (LoC)ని గౌరవిస్తాయి, ద్వైపాక్షిక చర్చల ద్వారా సమస్యలను పరిష్కరిస్తాయి. అంటే, PoKని బలవంతంగా తీసుకోవడం కాకుండా, చర్చల ద్వారా పరిష్కారం చూడాలని నిర్ణయించారు.
ఇందిరా గాంధీ దీర్ఘకాలిక శాంతిని స్థాపించాలని కోరుకున్నారు. PoKని తీసుకుంటే, పాకిస్తాన్‌తో మరిన్ని యుద్ధాలు జరిగే అవకాశం ఉండేది, ఇది భారత్‌కు ఆర్థికంగా, రాజకీయంగా నష్టం కలిగించేది. 1971 యుద్ధంలో అమెరికా, చైనా పాకిస్తాన్‌కు మద్దతు ఇచ్చాయి. భారత్ PoKని తీసుకుంటే, ఈ దేశాలు భారత్‌పై ఆర్థిక ఆంక్షలు విధించే అవకాశం ఉండేది లేదా దౌత్యపరంగా వ్యతిరేకించేవి. భారత్‌కు మద్దతు ఇచ్చిన సోవియట్ యూనియన్ కూడా శాంతియుత పరిష్కారాన్ని సూచించింది. ఇందిరా గాంధీ అంతర్జాతీయ సమాజంలో భారత్‌ను బాధ్యతాయుతమైన దేశంగా చూపించాలని కోరుకున్నారు. UN కూడా కాశ్మీర్ సమస్యను చర్చల ద్వారా పరిష్కరించాలని చెప్పింది. PoKని తీసుకోవడం అంతర్జాతీయ చట్టాలను ఉల్లంఘించినట్లు అవుతుంది.
1971 యుద్ధంలో భారత్ 93,000 మంది పాకిస్తాన్ సైనికులను బందీలుగా పట్టుకుంది. తూర్పు పాకిస్తాన్‌ను (ఇప్పుడు బంగ్లాదేశ్) విడిపించింది. పాకిస్తాన్ ఆ సమయంలో చాలా బలహీనంగా ఉంది. ఇందిరా గాంధీ ఈ బలహీనతను ఉపయోగించి షిమ్లా ఒప్పందంలో పాకిస్తాన్‌ను LoCని గౌరవించేలా చేశారు. PoKని తీసుకోవడం కంటే, ఈ ఒప్పందం ద్వారా కాశ్మీర్ సమస్యను ద్వైపాక్షికంగా (భారత్-పాకిస్తాన్ మధ్య మాత్రమే) చర్చించేలా చేయడం వ్యూహాత్మకంగా ముఖ్యమైనదిగా భావించారు. సైనిక, 1971 యుద్ధం భారత్‌కు భారీ ఆర్థిక భారం కలిగించింది. PoKని తీసుకుని, దాన్ని నియంత్రించడానికి మరింత సైన్యాన్ని, డబ్బును ఖర్చు చేయాల్సి వచ్చేది. అది భారత ఆర్థిక వ్యవస్థను మరింత బలహీనపరిచేది.PoKలో స్థానిక జనాభా భారత్‌కు వ్యతిరేకంగా ఉండే అవకాశం ఉండేది, ఇది గెరిల్లా యుద్ధాలకు దారితీసేది.
కాశ్మీర్ సమస్య చాలా సంక్లిష్టమైనది. PoKని తీసుకోవడం వల్ల భారత్‌లోని జమ్మూ కాశ్మీర్‌లో కూడా అశాంతి పెరిగే ప్రమాదం ఉండేది. ఇందిరా గాంధీ ఈ సమస్యను మరింత జటిలం చేయకుండా, శాంతియుత మార్గంలో పరిష్కరించాలని భావించారు. షిమ్లా ఒప్పందం ద్వారా, కాశ్మీర్ సమస్యను భవిష్యత్‌లో చర్చల ద్వారా పరిష్కరించే అవకాశాన్ని ఇందిరా గాంధీ బహిరంగంగా ఉంచారు. జుల్ఫికర్ అలీ భుట్టోతో ఒప్పందంకొన్ని చారిత్రక వనరుల ప్రకారం, ఇందిరా గాంధీ, భుట్టో మధ్య షిమ్లా సమావేశంలో ఒక నీడ ఒప్పందం (verbal understanding) జరిగినట్లు చెబుతారు. భుట్టో LoCని శాశ్వత సరిహద్దుగా గుర్తించేందుకు ఒప్పుకున్నట్లు, కానీ దీన్ని రాయితీగా చూపించడం ఇష్టం లేక రహస్యంగా ఉంచారని చెబుతారు. ఈ నీడ ఒప్పందం వల్ల ఇందిర PoKని తిరిగి తీసుకోవడం కంటే శాంతియుత పరిష్కారాన్ని ఇందిరా గాంధీ ఎంచుకున్నారని కొందరు చరిత్రకారులు వాదిస్తారు.
